Suada Daci – Një kontakt në rrjetet sociale, një telefonatë dhe më pas takimi i shumëpritur.
Është ashtu fiks siç e kam parë për herë të fundit, (edhe pse kanë kaluar më shumë se 22 vite).
Mbart të njëjtën mirësi dhe ka po atë buzëqeshje.
Fjalën e kam për Vera Kurtin. Për disa mund të jetë një emër i panjohur për disa të tjerë emri i saj kujton shumë… Më shumë se 32 vite ka shërbyer në Shqipëri si mësuese, duke nxjerrë breza të tërë nxënësish dhe më pas është shpërngulur në Amerikë, në tokën e premtuar.
E kam pritur gjatë takimin me të, por ia vlejti. Ajo ka shumë për të thënë, ndërsa i përket atij brezi ku ndryshimet në arsim janë të mëdha.
Sot ajo është një nga terapiste për fëmijët autikë në Amerikë. E bën me pasion, dëshirë dhe bën të pamundurën për të shëruar fëmijët me probleme. Më pëlqen të citoj shprehjen që: “Një mësues i mirë është si një qiri: Ai konsumon vetveten për t`ua ndriçuar rrugën të tjerëve”. Dhe nuk gaboj kur them kështu. Ajo jep gjithçka që fëmijët të dalin nga gjendja e vështirë, pse jo t’jua ndriçoj rrugën atyre… Gjatë bisedës me të kupton se i dhemb shpirti kur fëmijët me autizëm nuk njohin përmirësim. Ndaj për këtë arsye ka zgjedhur që të punojë me më të vegjlit që janë autikë dhe të mundet të përmirësojë sa më shumë gjendjen e tyre.
Emigrimi në një vend të huaj është një proces i vështirë, por kur arrin që në vendin tënd “të adoptuar” të integrohesh por dhe t’i kushtohesh pasionit që të ka ndjekur pas gjithë jetën, siç është rasti me Vera Kurtin, e cila është mësuese për fëmijët autikë në Nju Jork, atëherë ky mund të quhet një sukses. Është fiks, një nga ato historitë suksesi të shqiptarëve që kemi parë e lexuar nëpër botë.
Vera Kurti, Mësuese e Edukimit Special dhe Terapiste e ABA-s pranë Departamentit të Edukimit në New Jork City, për t’u ardhur në ndihmë dhjetëra nënave, “mbetur” në udhëkryq midis Autizmit dhe botës së errët ku janë mbyllur fëmijët e tyre ka sjellë edhe librin: “Autizmin e mësova prej jush.
Por kur fillon të kuptohet autizmi? Sa përmirësim njeh dhe procesi i gjithëpërfshirjes, një proces që sipas saj është një koncept i bukur në dukje, por krejt larg realitetit…
Në një rrëfim për Gazeta Shqiptare, Vera Kurti, ndan eksperiencën e saj me fëmijët autikë në Amerikë, kushtet dhe mundësitë që ofrohen në shërimin e tyre duke e paralelizuar me realitetin shqiptar.
Cilat janë simptomat kryesore që një prind duhet të alarmohet?
Janë disa. Ka nëna që pohojnë që shenjat e tyre i kanë dalluar kur fëmijët kanë qenë 1 vjeç apo 3 dhe 6 vjeç. Siç kemi periudha zhvillimi e rritjeje, ashtu është që nga mosha që lind derisa vjen që në moshën 1 vjeç ku ka më shumë shenja. Unë i marr fëmijë kur janë spektrum. Ka nëna që pohojnë se kanë folur, kanë pasur ndjekjen me sy. Por, për momentin ka pasur tërheqje e vonesa në fjalë. Sa më herët, sa më shpejt të shikohen te fëmijët ato gjërat që mund t’i identifikoheshin si probleme, aty duhet filluar puna. Dhe aq i suksesshëm është kthimi apo devijimi i fëmijës nga shkuarja e fëmijës drejt rrugës së autizmit.
Arrijnë këta fëmijë të bëjnë një jetë normale?
Mund të them se është një puzzel i tërë. Identifikimi është kryesorja, apo alarmi siç themi ne. Pastaj nëse shërbimet nisin menjëherë dhe terapia është intensive dhe terapistja e transmeton metodën e saj, më konkretisht duke punuar dhe nëna, atëherë patjetër do të ketë një ndryshim drastik dhe një zhvillim plotësisht normal. Por nëse pritet që fëmija të bëhet 2 vjeç, flet apo nuk flet, ka këtë apo s’ka këtë. Të folurit është ajo shenja që prindërit fillojnë të alarmohen. Dhe pas të folurit, vijnë gjëra të tjera që prindërit ose i shohin ose jo. Të folurit është vetëm pasqyra që tregon se çfarë problemi ka fëmija. Mund të ketë fëmijë që flasin dhe nuk janë në spektrum. Mund të jetë fëmijë që s’flasin dhe janë spektrum. Domethënë ka shumë gjëra që janë shumë të vështira në përcaktim por edhe në trajtim.
Mirë prindërit, po mjekët ndjejnë vështirësi?
Kjo është një temë tjetër. Nëna jep alarmin e parë. Ajo shikon një gjë dhe shkon te pediatri, pediatri nuk merret me peshën, gjatësinë etj., por zhvillimin kompleks të fëmijës. Flas për vendin ku unë punoj. Pasi pediatri miraton ato çka nëna i ka thënë, ka të tjerë pastaj ku kalon fëmija. Është psikologu që bën evaulimin e plotë, është ajo që bën spiktër terapist, apo terapi fizike. Pra një sistem i mirëorganizuar. Dhe pasi të jetë parë, nis puna me fëmijën.
Prindërit e presin jo mirë që fëmija është autik, alarmohen… Çfarë ndikimi ka tek prindërit apo tek motra dhe vëllezërit e tjerë më të rritur
Është një bombë, është një alarm, ku autizmi është bërë gati gati si një minë me sahat. Në momentin që prindi e merr vesh është një traumë e madhe. Ka plot prindër që kalojnë edhe në depresion. Nis e çrregullohet familja, prishet i gjithë sistemi i familjes. Të gjithë përfshihen në këtë traumë. Në Shqipëri, por edhe në Amerikë, vjen pastaj pyetja se pse, qysh tek nga erdhi nga mamaja, kush e ka, jo po ka nënë kështu, jo po e ka marrë nga babai. Pra duan të zbulojnë. Por, të gjitha këto janë jo vetëm humbje kohe, por duhet nisur sa më parë që të ndihmosh fëmijën. Dhe pastaj e gjithë vëmendja shkon te fëmija me autizëm dhe lihen pas fëmijët e tjerë. Dhe kjo pastaj është një traumë më vete. Në Shqipëri është për të ardhur keq. Nuk ka shkolla të veçanta, ose mund të ketë, nuk e di se çfarë. Mirë se fëmija është me autizëm, por ku do ta çoj.
Këta fëmijë është më mirë të shkojnë në shkolla të veçantë, apo të përfshihen në shkolla me fëmijë të tjerë?
E kam dëgjuar këtë termin e gjithëpërfshirjes në Shqipëri. Nuk arrij dot ta konceptoj se çfarë mund të bëj një fëmijë me autizëm në një klasë me 20 nxënës, 30 nxënës, ku ka një mësuese që nuk është e specializuar apo ka edhe një shoqëruese, ai nxënës ose do rrijë në klasë të zërë një vend në bankë ose do të prish orën e mësimit. Kjo është një teori krejtësisht e gabuar. Pas moshës 5 vjeç duhet të shkojnë në shkolla. Është e çuditshme, unë kam punuar 30 vjet mësuese në Shqipëri dhe nuk ka pasur një rast të veçantë. Shqipëria e ka njohur këtë fenomen pas viteve ’90. Ka pasur raste, por jo kaq shumë. Deri në 2005 kanë qenë 1 në 250. Në Shqipëri ka që mund t’i mbajnë të fshehur, se do ti shajnë se do të turpërohen, nuk i çojnë as në terapi. Ndihma e parë që mund t’i jepet fëmijës është të pranojnë gjendjen e tij./S.D